Մեկ անգամ էլ երկրի զարգացման, պետության՝ պետական համակարգերի և նրանց կառավարման վերաբերյալ
Մենք չենք կարողանում ընկալել մեր առջև ծառացած լրջագույն խնդիրը և ուղիներ մատնանշել նրա լուծման համար:
Մենք դոփում ենք տեղում, իրականացնում ենք պահի ազդեցությամբ պայմանավորված քայլեր, կամ առաջացած իրավիճակները մեզ խժռելով տանում են իրենց հետևից: Մենք պատրաստ չենք: Սա վտանգավոր է:
Երկիրը, դա այն տեղն է, որտեղ ազգը, ժողովուրդը, քաղաքացին ինքնակազմակերպվում է հանուն իր անվտանգ, ապահով հարատևման և զարգացման:
Բայց դրա համար անհրաժեշտ է հստակ ձևակերպված երկարաժամկետ ռազմավարական ազգային ծրագիր՝ ազգային տեսլականով և ազգային հեռակա նպատակներով: Ցավոք, մենք սա չունենք: Այդ դեպքում հարց է առաջանում, ի՞նչ ենք մենք ուզում: Իսկ եթե չգիտենք ինչ ենք ուզում, բնականաբար անելու բան էլ չկա: Հենց դա էլ անում ենք՝ ոչինչ չենք անում:
Ազգերի և ժողովուրդների ինքնակազմակերպման ձևերից մեկը, դա պետությունն է: Պետությունը, դա համակարգ է, կամ համակարգերի ամբողջականություն, որի միջոցով պետք է իրականացվի ազգերի, ժողովուրդների հարատևումը և զարգացումը: Պետական համակարգերը պետք է գործեն երկրի տերը հանդիսացող ազգերի, ժողովուրդների, քաղաքացիների կողմից սահմանված սկզբունքներով, որոնք արտացոլված պետք է լինեն ազգային ծրագրով:
Պետությունը պետք է կառավարվի կառավարման համակարգերի կողմից, իսկ կառավարման արդյունավետության տեսանկյունից կառավարման համակարգերը պետք է լինեն մրցակցային, տարանջատված, ապահովված լինելով ազգի, ժողովրդի, քաղաքացիների կողմից վերահսկողական մեխանիզմներով /տեխնիկական կառավարման մեջ՝ հետադարձ կապեր/:
Հիմա, Հայաստանում առկա են պետության կառավարման, իբրև թե, տարանջատված համակարգեր՝ օրենսդիր, դատական, գործադիր, հանրային իրազեկման /Հայաստանում, չգիտես ինչու, սրանց ասում են իշխանություններ, սա ճիշտ չէ/: Սակայն, սրանցից որևէ մեկը չի իրականացնում իր բովանդակային-գործառույթային խնդիրները: Որովհետև կառավարման այս համակարգերը չունեն ձևակերպած քայլեր պետական համակարգերի կառավարման արդյունավետությունն ապահովելու համար: Չկա հստակ ձևակերպված նպատակը, չկա ծրագիր, չկա անելու բան: Իսկ այն, ինչ որ իրականացվում է, դա արդեն կոչվում է իմիտացիա՝ ձևական մոտեցում:
Այս բաժնում խոսելու եմ պետության կառավարման համակարգերից մեկի՝ դատական համակարգի մասին, որովհետև վերջին շրջանում այն դարձել է հանրության ուշադրությունը գրավող քննարկումների առարկա:
Որ Հայաստանում բովանդակային դատական համակարգ գոյություն չունի, դա բոլորը գիտեն, իսկ ես, որպես այդ համակարգի հետ բավական առնչություն ունեցող մարդ համարում եմ, որ այսօրվա այդ համակարգը խոչընդոտ է երկրի զարգացման համար: Սա մեղմ եմ գրում:
Առաջին հերթին պետք է ձևակերպվի ազգի, ժողովրդի, քաղաքացու դիրքորոշումը առկա դատական համակարգի վերաբերյալ:
Սակայն, այսօր հանրային և պետական շրջանակներում քննարկվում է հարց, որը դարձյալ շեղում է դատական համակարգում առկա խնդիրներից:
Իսկ քննարկման հարցը պետք է լիներ միակը՝ ինչպես ստեղծել երկրի զարգացումն ապահովող կառավարման համակարգերից մեկը՝ դատական համակարգը: Այն չկա: Դարձյալ իրականացվում է նույն պոթոլոգիական սխալը՝ հստակ չձևակերպելով դատական համակարգի բովանդակությունը՝ ստեղծումը, գործունեությունը, վերահսկելիությունը, պատասխանատվությունը, դրանց ընթացակարգային մեխանիզմները, քննարկման առարկա է դարձել՝ անցումային արդարադատություն և զտում գործառույթները: Դատավոր զտելով բերել նորին նույն համակարգի վրա, որևէ առաջընթաց չի կարող ապահովվել: Դատավորներին պետք չէ զտել, եթե գող են պետք է դատել: Հայաստանում առկա է դատական համակարգի բացակայություն:
Ես կողմնակիցն եմ դատական համակարգի ստեղծման իրավական, օրենսդրական ճանապարհին: Իսկ դա նշանակում է՝
Վերը գրված տրամաբանությամբ պետք է ստեղծվեն պետության կառավարման բոլոր մարմինները՝ օրենսդիր, գործադիր, դատական:
Սակայն, այսօր առաջնային է դատական համակարգի ստեղծումը:
Հապաղելը անթույլատրելի է, հապճեպությունը՝ վտանգավոր...
Շարունակելի...
Արամ Գրիգորյան